Peki Urfa’ya ‘şanlı’ unvanını verilmesini sağlayan bu büyük
mücadele hakkında neler biliyoruz? Yerel tarih araştırmacısı Müslüm C. Akalın,
Urfa halkının büyük bir kahramanlık gösterdiği destansı mücadelesini Bizim
Haber Ajansı’na (BİHA) anlattı.
Urfa’nın kurtuluş mücadelesinin başlangıcının esasında 1918 yılındaki Mondros Mütarekesi’ne dayandığını vurgulayan Akalın, Osmanlı İmparatorluğu, Mondros Mütarekesi ile teslim olurken Urfa’nın bu mütarekede yazan bölgelerin kapsamında yer almadığını kaydetti.
“Urfa’nın resmi bir ordu kuvveti de yoktu” diyen Akalın, büyük mücadeleyi şöyle özetledi:
“1920 senesinin mart ayında İngiliz kuvvetleri Urfa’da keşif yaptılar, şöyle bir göründüler. Sonra da 24 Mart’ta resmi işgal gerçekleşti. 1919 tarihinde İngilizler Urfa’yı Fransızlara devretti. Tabii o dönem Urfalılar bir grup olarak toplanıyorlar, muhtemelen bir sıra gecesinde, dönemin jandarma kumandanını da davet ediyorlar. Bir şey yapmamız lazım diyorlar. Sonradan burada toplanan 12 kişi, Urfa’nın kurtuluş tarihinde Onikiler diye isimleri bilinen şahıslar… Onların misafiri olan da Urfa’nın jandarma kumandanı Binbaşı Ali Rıza Bey.
Fransızların iki askeri 24 Ocak’ta Sarayönü’ndeki Vezir Hamamı’na kadınların yıkandığı bir günde girme teşebbüsünde bulunuyor. Bunun üzerine şehirde kıyamet kopuyor. Aşiret kuvvetleri şehre girince şehirde büyük bir heyecan başlıyor. Kadınlar zılgıtlarla karşılıyor aşiret kuvvetlerini. Eskiden bir cezaevi vardı, Urfa’nın cezaevi. Bir silah sesini sanıkların kaçtığına yorarak ateş ediyorlar. Bu şekilde mücadelenin başladığı şubat ayı içerisinde çok ciddi saldırlar yapıyorlar Fransızlara. Fransızlara giden su yollarını kesiyorlar ve Fransızlar susuz kalıyorlar.
10 Nisan’ı 11 Nisan’a bağlayan gece Fransızlar Millet Köprüsü üzerinden yükleriyle birlikte Suruç yolundan Urfa’yı terk ediyorlar. Fransızlar şaşırıyorlar tabii ‘biz anlaşmıştık’ diye. Dolayısıyla o muharebe sonunda Fransız kuvvetlerini imha ediyor ve esirlerle birlikte Urfa’ya geri dönüyorlar. Böylece Urfa, Fransız işgalinden kurtulmuş oluyor”.
BİHA